VAI TRÒ CỦA VITAMIN VÀ KHOÁNG CHẤT ĐỐI VỚI CƠ THỂ

Vitamin và khoáng chất là các chất dinh dưỡng mà cơ thể chúng ta chỉ cần với một lượng rất nhỏ (vi chất dinh dưỡng) nhưng nếu thiếu sẽ gây nên những hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe. Vitamin và khoáng chất tham gia vào quá trình xây dựng các tế bào và mô, vào các hoạt động hô hấp, chuyển hóa, bài tiết của tế bào, xây dựng hệ  miễn dịch của cơ thể, giúp phục hồi các tế bào, các mô tổn thương, và cũng là thành phần chủ yếu để tạo ra các hormon, các dịch tiêu hóa… Cơ thể không thể tự tổng hợp được vitamin và khoáng chất mà chúng được cung cấp chủ yếu qua các loại thực phẩm sử dụng hàng  ngày. 

Có khoảng 90 các vi chất dinh dưỡng khác nhau cần thiết cho cơ thể, bao gồm các vitamin tan trong nước (vitamin nhóm B, C), các vitamin tan trong chất béo (vitamin A, D, E, K) và các chất khoáng (canxi, sắt, kẽm, iode, mangan, magiê..).

Vitamin nhóm B tham gia chuyển hóa carbohydrate, hỗ trợ hoạt động của hệ thần kinh, tham gia quá trình chuyển hoá một số acid amin,.... Thiếu vitamin nhóm B sẽ dẫn đến giảm trương lực cơ, bệnh tê phù, chán ăn, tinh thần mệt mỏi, khó tập trung. Vitamin nhóm B có nhiều trong gạo lứt, ngũ cốc, các loại đậu, rau lá xanh thẫm, chuối, sữa, pho mát, trứng, thịt gà.

Vitamin C có tác dụng giúp cho cơ thể chống oxy hóa, tham gia vào quá trình hình thành collagen, giúp cơ thể hấp thụ sắt và canxi, ngăn ngừa bệnh tim mạch, tăng cường hệ thống miễn dịch. Thiếu vitamin C sẽ dẫn đến hiện tượng sưng nướu răng và dễ chảy máu, chậm lành vết thương, mệt mỏi. Vitamin C có nhiều trong cam, quýt, bưởi, ổi, dâu tây, rau cải, cà chua.

Vitamin A cần cho sự tăng trưởng, giúp sáng mắt, tăng cường hệ thống miễn dịch, giúp phòng ngừa các bệnh nhiễm trùng. Thiếu vitamin A sẽ gây quáng gà, khô mắt, chậm tăng trưởng, dễ bị các bệnh nhiễm trùng như viêm hô hấp, tiêu chảy, nhiễm trùng da. Tuy nhiên, thừa vitamin sẽ gây tổn thương gan, biến đổi xương, đau khớp, buồn nôn, da khô và bong vảy, phồng thóp ở trẻ nhỏ, ... Vitamin A có nhiều trong rau màu xanh thẫm, quả màu đỏ, dầu cọ, gan, trứng, sữa, thịt, cá.

Vitamin D giúp tăng hấp thu canxi và phospho, và cùng với canxi giúp kích thích phát triển xương và răng. Thiếu vitamin D sẽ gây nên còi xương, chậm mọc răng, tăng nguy cơ loãng xương và gãy xương, chức năng thần kinh - cơ bị suy giảm, … Vitamin D được cung cấp chủ yếu qua việc tiếp xúc với ánh nắng và các thực phẩm như dầu cá, trứng, gan.

Vitamin E có tác dụng hỗ trợ chống oxy hóa, ngăn ngừa bệnh tim mạch, tăng cường hệ miễn dịch, ngăn ngừa ung thư và kiểm soát quá trình đông máu của tiểu cầu. Vitamin E có nhiều trong dầu thực vật (oliu, hướng dương, đậu nành), hạt ngũ cốc, đậu đỗ nảy mầm, rau màu xanh đậm, gan, lòng đỏ trứng, bơ.

Canxi giữ vai trò quan trọng trong cấu tạo xương và răng, dẫn truyền thần kinh, đàn hồi cơ, tham gia phản ứng miễn dịch và quá trình đông máu. Canxi có nhiều trong trứng, sữa, cua, tôm tép, cá nhỏ, trai, ốc, hến và rau muống, cải xanh, rau dền cơm.

Sắt tham gia vào quá trình tạo máu, vận chuyển oxy và là thành phần cấu tạo một số protein, enzyme và xúc tác các phản ứng sinh học. Thiếu sắt sẽ dẫn đến thiếu máu nhưng thừa sắt gây ra tổn thương gan, ảnh hưởng hệ tiêu hoá, buồn nôn, mệt mỏi. Sắt có nhiều trong gan, trứng, thịt, sữa, rau bina, bông cải xanh, bánh mỳ, ngũ cốc.

Kẽm là thành phần cấu tạo nên enzyme, tham gia chuyển hóa glucid, protein và lipid, giúp tăng cường hệ miễn dịch, giúp tăng trưởng chiều cao. Thiếu kẽm sẽ gây rụng tóc, suy giảm thị lực, ăn không ngon, chậm tăng trưởng, dễ bị nhiễm trùng. Kẽm có nhiều trong các loại hải sản, gan, lòng đỏ trứng gà, đậu, đỗ, ngũ cốc.

Iốt là thành phần thiết yếu của hormon tuyến giáp, giúp não phát triển bình thường và sự tăng trưởng của cơ thể. Thiếu iốt sẽ dẫn đến bướu cổ, suy giáp, chậm phát triển, giảm chỉ số thông minh. Tuy nhiên, thừa iốt cũng gây bệnh bướu cổ. Nguồn cung cấp iod cho cơ thể là hải sản, rong biển và các loại gia vị có bổ sung iốt.